Küçük çocukların uzun süreler televizyon seyretmesinin sosyal gelişimleri üzerindeki olumsuz etkileri tartışılırken; şimdi de televizyon ekranları 0-2 yaş bebeklerin dil gelişimleri üzerindeki olumsuzlukları ile gündemde. Pedagog Dr. Melda Alantar’dan “0-2 yaş bebeklerin gelişmesinde televizyonun zararlı etkileri ve dil gelişimi” konusunda bilgi aldık.
Dil gelişimi, doğumla başlayan ve yaşam boyu devam eden bir süreç. Çocuklar dünyaya geldikleri günden itibaren; çevrelerindeki sesleri algılamaya, sesler çıkarmaya ve anadilin temel yapısını kazanmaya başlarlar. Yapılan araştırmalar, 2 yaş öncesinde televizyon izleyen çocukların bilişsel gelişimlerinin olumsuz olarak etkilendiğini, dil gelişimlerinin geciktiğini söylüyor. Bu dönemde aşırı televizyon izleme ile; dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu ve otizm arasında ilişki olduğunu gösteren pek çok araştırma var. Bu nedenle de, Amerikan Pediatri Akademisi, önlem olarak 0-2 yaş arası çocukların televizyon ekranlarından uzak durmalarını öneriyor.
BEBEĞİN DİL GELİŞİMİNİN AŞAMALARI
• Bebek ilk bir ayda ağlama, öksürme, hapşırma gibi doğal sesler çıkarır. 1. ayın sonunda ağlamaları çeşitli durumlara göre farklılaşmaya başlar.
• 2 ve 3. aylarda bebek güler, “k” ve “g” gibi ünsüz ve “a” “e”, “o” gibi ünlü harfleri çıkarmaya başlar.
• 4 ve 6. aylar arasında ünlü ve ünsüz seslerin sayısında artış gözlenir, 6. ayın sonuna doğru ünsüz ile ünlü sesleri birleştirmeye başlar. Örneğin; ba, da, ma gibi.
• 7 ve 10. aylar arasında ma-ma gibi hece tekrarları gözlenir. Bebek yetişkin konuşmasına benzeyen, ancak anlaşılmayan diziler meydana getirir. 11. aydan itibaren anlaşılmayan ses dizileri arasına tek heceli sözcükler yerleştirmeye ve ilk anlamlı sözcükleri telaffuz etmeye başlar.
• 12 ve 18. sekiz aylar arasında sözcükleri amaçlı olarak kullanır. 3 ila 50 sözcükten oluşan sözcük dağarcığı vardır. Nesneleri ve vücut bölümlerini gösterir.
• 18 ve 24. aylar arasında basit yönergeleri yerine getirir, nesneleri ve resimleri isimlendirir. Sözcük dağarcığı 50-70 sözcük içerir.
• 2 yaş çocuğun yürümeye, konuşmaya, benliğini fark etmeye başladığı dönemdir; bildiği 70 veya daha fazla sözcüğü kullanır, 2 sözcükten oluşan basit cümleler kurar. 2 yaş sorgu çağıdır; nasıl ve niçin sorularını ısrarla sorar.
DİL GELİŞİMİNİ DESTEKLEMEK İÇİN
• Bebeğinizin gözlerinin içine bakarak ve gülümseyerek onunla konuşun. Onu ismi ile çağırın.
• Yatağının üzerine bebeğin göz teması kurabileceği, renkli, farklı sesler çıkaran hareketli oyuncaklar asın. Seslere yönelmesi, hareketleri izlemesi için yönlendirin. 4. aydan sonra oyuncağa uzanması ve dokunması için destekleyin.
• 3-4. aydan itibaren bebeğinizi kucağınıza alarak ayna karşısına geçin. Ona ismi ile seslenin, çıkardığı sesleri tekrar edin.
• Bebeğinizi olabildiğince çok aile görüşmelerine dahil edin. Konuşmaları dinleyerek çok sayıda kelime öğrenir.
• 12. aydan itibaren çocuğunuzun eline orta büyüklükte kırılmayan ayna vererek; “Bak benim burnum burada, senin burnun nerede?” şeklinde oyunlar oynayın.
• Resimli kitaplar okuyun. Sayfaları çevirmesi için fırsat yaratın. Okuduğunuz hikayeler hakkında basit sorular sorun. Resim göstererek “Bu ne?” diye sorun.
• Masal, çocuk şarkıları, ninni, klasik müzik dinletin.
• Radyonuzu açın ve programları değiştirin. Müzik ve haberler bebeğinizin değişik tonlu sesler duymasını sağlayacak, duyduklarına tepki verecektir.
• Çocuğunuzla bebeksi konuşmak yerine, onunla doğal şekilde konuşmaya özen gösterin.
• Çıkardığı sesleri taklit edin. Bebeğinizin söylediği “ba ba”, “de de” gibi sesleri içeren cümleler kurun; “Ba-ba seni seviyor”, “De-de geldi” gibi.
• Altını değiştirirken yumuşak sesle şarkılar söyleyin. Günlük hayatınızda neler yaptığınız, hayatınızdaki kişiler ve ev hayvanları gibi konularda şarkılar söylemeyi deneyebilirsiniz.
• 1 yaşından itibaren bebeğinize çevresini keşfetmesi için fırsat tanıyın.
• Etrafındaki insanlara, çocuklara tepki göstermesi için onu cesaretlendirin; gülümsemek, el sallamak gibi. Oyun alanlarında, yaşıtlarıyla zaman geçireceği ortamlarda bulunmasını sağlayın.
• 1,5 yaşından itibaren bebeğinize resim kağıdı ve boyalar vererek resim yapması için destekleyin.
• Bebeğinizi 18 aylıktan itibaren müzik eşliğinde dans etmesi için teşvik edin. Hızlı müzikle hızlı dans ederek “hızlı” sözcüğünü; dingin müzikle yavaş hareket ederek “yavaş” sözcüğünü öğrenmesini sağlayın.
• 2 yaşından itibaren bebekler gözledikleri olayları taklit etmeye başlarlar. Bu dönemde çocuğunuzla birlikte günlük yaşantıyla ilgili oyunlar oynayabilirsiniz. Örneğin; bebeği yıkama, uyutma, yemek yedirme gibi.
• Çocuğunuzun dil gelişimi konusundaki endişelerinizi uzmanlarla paylaşmaktan kaçınmayın.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder